Zgjedhje pa Zgjedhje: Një Komb mes Ramës dhe Zhgënjimit
Shqipëria voton nën hijen e korrupsionit sistemik, premtimeve boshe dhe ikjes masive të qytetarëve të saj, një teatër politik ku demokracia është fasadë, jo realitet.
Në një mëngjes të ngrohtë maji në Tiranë, rrugët e kryeqytetit zgjohen me kontradiktat e zakonshme të Shqipërisë moderne: kullat moderne prej xhami përkrah blloqeve të epokës sovjetike, ndërsa banorët me filxhanë ekspresi në dorë debatojnë politikë në qetësinë e kafeneve të hapura. E diela e 11 majit 2025 shënon një moment kyç për këtë komb ballkanik, kur rreth 2.4 milionë qytetarë dhe për herë të parë, rreth 250 mijë të diasporës nisen drejt kutive të votimit. Një ditë e mbushur me elektricitetin e parashikueshëm të ritualit demokratik, ndonëse rezultati duket sikur është shkruar që më parë.
Edi Rama, Kryeministër i Shqipërisë që nga viti 2013, i ulur në rreshtin e parë gjatë një mitingu elektoral në Kavajë, kthen kokën për të shikuar prapa tij. Një moment i çiltër përpara se të mbante fjalimin, pjesë e përpjekjes së tij për një mandat të katërt radhazi. Premtimi i tij? Shqipëria më në fund do të ndahet nga e shkuara dhe do të hyjë në Bashkimin Evropian deri në vitin 2030. Një mesazh i endur mjeshtërisht në fjalimet e tij plot ngjyra, njësoj si pikturat që dikur i dhanë emër si artist e më vonë si kryetar bashkie. Por tabloja e demokracisë shqiptare është e njollosur dhe as karizma e Ramës nuk e mbulon dot realitetin.
Skandali i inceneratorëve, dikur thjesht një qarkullim zërash, tashmë është kthyer në një zjarr të shfrenuar që ka ndezur zemërimin nga Elbasani deri në Bruksel. Projekti i riciklimit të mbeturinave, që duhej të simbolizonte përparimin e politikave të gjelbërimit, është kthyer në emblemën e kalbëzimit sistemik. Uzinat si ajo në Elbasan, të ndërtuara me para publike e borxhe të huaja, nuk kanë djegur mbetje prej muajsh. Zogjtë fluturojnë mbi një vendgrumbullim të tejmbushur. Kur era ndryshon drejtim, era e rëndë mbërrin nëpër dritaret e mushkërive të banorëve të zhgënjyer.
“Kështu janë punët këtu,” thotë Besim Stafa nga Elbasani. “Shpenzojnë miliona për hiçgjë.”
Pas një hetimi të gjerë nga SPAK-u, ish-ministri i Mjedisit, Lefter Koka, përfundoi në burg. Ish-zëvendëskryeministri Arben Ahmetaj iku nga vendi pasi u akuzua, duke u shpallur kokë turku i një sistemi të kalbur. Kritikët thonë se ky rast tregon sa thellë janë rrënjosur fijet e korrupsionit në institucionet e vendit.
Mbështetësit e Ramës, megjithatë, këndojnë një këngë tjetër. Ata e lavdërojnë për transformimin e imazhit ndërkombëtar të Shqipërisë: ekonomia ka pasur rritje mbi 4% çdo vit nga 2022 deri më 2024, një pistë e re në aeroportin e Tiranës premton fluturime direkte drejt SHBA-së, dhe investitorët e huaj nga zotërues të naftës deri tek Jared Kushner1, po hedhin sytë nga bregdeti Adriatik. Shqipëria madje u hoq nga lista gri e FATF-së në vitin 2023, një lëvizje e përshëndetur si në Uashington ashtu edhe në Bruksel.
Por këto arritje kanë kosto të fshehta. Kompleksi luksoz që Kushner planifikon në ishullin e virgjër të Zvërnecit, i mbështetur nga kapitali saudit, ka zemëruar ambientalistët dhe banorët. Një hulumtim2 i Washington Post verën e kaluar zbuloi shpërbërjen e heshtur të mbrojtjes mjedisore nga ana e qeverisë, duke e portretizuar Ramën jo si kujdestar të natyrës, por si ankandues të saj. E me sa duket flamingot elegante dhe breshkat e rralla do ta humbin habitatin e tyre përballë buldozerëve të marrëveshjeve të Ramës që afrohen çdo ditë.
Diferenca mes imazhit ndërkombëtar të Ramës dhe realitetit vendas është e thellë. Për diplomatët perëndimorë, ai është modernizuesi i rajonit3. Për shumë shqiptarë, ai është një iluzionist mjeshtëror4.
Në një miting në Pogradec dhe Kavajë këtë javë, Rama u shfaq nën një re flamujsh të BE-së duke deklaruar: “Jemi në pragun e Evropës dhe dera është e hapur.” Por edhe mbështetësit më të përkushtuar e pranojnë se rruga drejt Brukselit është bërë një mirazh që largohet sa herë duket afër.
Ndërkohë, opozita është në kaos. Partia Demokratike, dikur simbol i reformës pas komunizmit, është e përçarë. Udhëheqësi i saj, Sali Berisha, i liruar nga arresti shtëpiak më 27 nëntor 20245, ka rifilluar fushatën duke i quajtur akuzat ndaj tij politike. Por për shumë votues, ai përfaqëson jo rilindjen, por ngërçin politik të vendit. Zgjedhja mes Ramës dhe Berishës ngjan gjithnjë e më shumë si një betejë pa fitues.
“Nuk ka opozitë të vërtetë,” tha deputetja Jorida Tabaku për Reuters. “Na duhen standarde në jetën e përditshme, jo vetëm tituj gazetash.”
Sfidat e brendshme pasqyrohen më thellë tek brezi i ri. Sipas një sondazhi kombëtar të realizuar nga shoqëria civile dhe raportuar nga A2 CNN6, 71% e të rinjve shqiptarë shprehin dëshirën për t’u larguar nga vendi. Ata deklarojnë se mungesa e besimit tek politika, mungesa e perspektivës dhe kërkimi për një jetë më të sigurt dhe dinjitoze i shtyn drejt Gjermanisë, Francës apo Holandës. Vetëm 53% e të rinjve të anketuar shprehen të gatshëm të votojnë në zgjedhjet e ardhshme, ndërsa një numër i konsiderueshëm përkrahin bojkotin ose janë të paqartë. Për shumicën e tyre, politika është një teatër i zbrazët që prodhon vetëm zhgënjim. Ky alarm i heshtur tregon se në një vend ku shpresa po zbehet, vota është gjithnjë e më pak mjet ndryshimi dhe gjithnjë e më shumë akt formal.
Ndërsa horizonti i Tiranës shkëlqen me ndërtesa të reja, të dhënat e regjistrimit tregojnë një realitet të zymtë: një e treta e banesave janë bosh, dhe rreth gjysmë milioni shqiptarë kanë emigruar që nga 2011. Me veturat e modelit Range Rover që kalojnë pranë vinçave të ndërtimit, nën fasadën e kësaj fotografie ndodhet një ekonomi e brishtë e mbështetur në paratë e dërguara nga emigrantët shqiptarë dhe marrëveshjeve të paqarta të Ramës.
Shqipëria moderne është një vend i narrativave kontradiktore. Lavdërohet për reformën në drejtësi ndërsa ndëshkon denoncuesit. Kryeministri bën foto me liderë evropianë ndërsa gazetarët investigativë përballen me vëzhgime dhe fushata diskreditimi. Departamenti i Shtetit i SHBA-së i kishte përshëndetur reformat e Ramës, por mosbesimi ndaj reformave të tij në vend vazhdon të thellohet.
Akuzat se qeveria e Ramës ka lidhje me krimin e organizuar nuk janë më thjesht thash-e-theme të qytetit apo kafeneve të bllokut. Nga Rai 37 te Der Spiegel8, raportimet kanë zbuluar lidhje mes administratës dhe figurave mafioze, përfshirë pretendimet tronditëse të Ahmetajt se kontratat publike u jepen narko-trafikantëve përmes ndërmjetësve.
Më alarmante janë raportet se Rama është takuar me Luftar Hysën, një i dyshuar si pastrues parash për kartelet e Sinaloas, pak javë përpara se Hysa të merrte një liçencë kazinoje në Vlorë. Këto rrëfime mund të duken si trillime, nëse nuk do të mbështeteshin në dokumente gjyqësore dhe foto autentike.
E megjithatë, Rama duket imun politikisht. Liderë perëndimorë si Giorgia Meloni, Ursula von der Leyen dhe (tashmë ish-)kancelari Olaf Scholz vazhdojnë ta përqafojnë publikisht atë. Për ta, Shqipëria nën Ramën përfaqëson stabilitet në një rajon të paqëndrueshëm. Por me çfarë çmimi?
Në pikëpyetje nuk është vetëm mandati i katërt i një kryeministri, por vetë shpirti i demokracisë shqiptare. Një vend në tehun e thikave ndërmjet aspiratës evropiane dhe realitetit ballkanik, mes shkëlqimit të kapitalit të huaj dhe pakënaqësisë së thellë të brendshme.
Ndërsa votat hidhen këtë të diel, një gjë është e sigurt: Shqipëria nuk po vendos vetëm se kush do të qeverisë, por çfarë vendi dëshiron të jetë.
Dhe bota, sado me vonesë, duhet ta vëzhgojë atë nga afër.
Shteti i Mafias: Si Rrezikohet e Ardhmja e Shqipërisë nga Regjimi i Korruptuar dhe Bashkëpunimi Ndërkombëtar ?
Shqipëria rrezikon të bëhet një shtet mafioz nën udhëheqjen e Edi Ramës, ndërsa bashkësia ndërkombëtare po e normalizon korrupsionin, duke e minuar demokracinë dhe fuqizuar krimin e organizuar përtej kufijve.
📢 Mbështesni Gazetarinë e Pavarur
☑ Dhuro | ☑ Abonohu | ☑ Shpërndaje Me Të Tjerë.
Jared Kushner wants to turn a wild stretch of Albania into a luxury resort — The Washington Post.
Shteti i Mafias: Si Rrezikohet e Ardhmja e Shqipërisë nga Regjimi i Korruptuar dhe Bashkëpunimi Ndërkombëtar ? — SL.
Sondazhi i të rinjve për politikën, 71% duan të ikin nga Shqipëria, nuk kanë besim te politika — A2/CNN.
Rai 3’s investigation, PM Rama reacts: A Tik Tok soup without any evidence or facts — euro news albania.
Albanian Leader Rama a Darling of Europe Despite Corruption Back Home — Der Spiegel.