Klan Kosova Ndëshkon Kurajon
Gazetarja Iliri Pireva përzëhet nga Klan Kosova jo për paaftësi, por se guxoi të kërkojë zbatimin e ligjit. Ky është turpi mediatik.
Në një vend ku mediat shpeshherë funksionojnë më shumë si zëdhënëse të interesave oligarkike sesa si mbrojtëse të së vërtetës, një deklaratë publike e publikuar në Facebook1 mund të tingëllojë si një akt i vogël rezistence. Por kur ajo vjen nga një gazetare me katërmbëdhjetë vite përvojë në një nga televizionet më të mëdha të vendit sikur Klan Kosova, ajo merr përmasat e një akti qytetar, profesional dhe politik.
Iliri Pireva, një emër i njohur për shikuesit e lajmeve në Kosovë, nuk është më pjesë e Klan Kosovës. Këtë ajo e bëri të ditur vetë, në një deklaratë publike ku rrëfeu sesi kërkesa e saj për respektimin e një të drejte elementare “ditët zyrtare të pushimit” u përkthyen në persekutim institucional, margjinalizim profesional dhe, më në fund, përjashtim të heshtur.
Në thelb, Pireva nuk kërkoi shumë: vetëm zbatimin e Ligjit të Punës. “Në një redaksi që çdo ditë raporton për padrejtësitë, u tha se 25 dhjetori si ditë pushimi i takon vetëm një grupi të caktuar,” shkroi ajo. Kjo nuk ishte më një çështje e thjeshtë administrative. Ishte një vendim me nuanca diskriminimi institucional, i shfaqur publikisht dhe pa ndrojtje. Pireva reagoi. Me nënshkrimin e saj, dorëzoi një peticion të mbështetur nga mbi 100 kolegë. E ndërsa zërat e tjerë zgjodhën heshtjen, ajo u bë shënjestra.
Ky është rrëfimi i një gruaje që nuk pranoi të heshtte përballë një norme të padrejtë. Dhe është, po ashtu, një radiografi e brendshme e një ambienti mediatik ku rregullat janë të negociueshme përpos kur i sfidon.
Një institucion që flet për drejtësi, por nuk e njeh nga brenda
Klan Kosova, një nga mediat më të mëdha në vend, është përfshirë në polemika të shumta, shpesh të ndërlidhura me aleanca të dyshimta politike dhe me përmbajtje editoriale që shpesh më shumë fsheh se sa zbulon. Ndërsa në ekran raporton për korrupsion, për abuzime dhe për shkelje të të drejtave të njeriut, në prapaskenë ushqen një kulturë të papërgjegjshme ndaj punëtorëve të saj.
Pireva përshkruan një realitet ku pushimet zyrtare nuk njihen, orët shtesë nuk paguhen dhe ku, përkundër produktivitetit dhe profesionalizmit të dëshmuar, individi mund të kthehet në armik të brendshëm vetëm sepse kërkon të drejtën e tij.
Ky është një mekanizëm i njohur për cilindo që ka punuar në sistemin mediatik të pasluftës në Kosovë. Televizionet e mëdha, të mbështetura nga biznese të mëdha e shpesh nga interesat e jashtme, i tolerojnë shkeljet për aq kohë sa punëtori nuk kërkon llogari. Pireva e bëri pikërisht këtë: kërkoi zbatim të ligjit. Dhe, siç ndodh zakonisht, ligji u interpretua si kërcënim.
Profesionalizmi nuk mjafton kur struktura është represive
“Vetëm pak muaj më parë isha shpallur ‘Gazetare e Muajit’,” shkruan ajo. Por kjo, në një sistem që shpërblen nënshtrimin dhe jo guximin, kishte pak rëndësi. Në mungesë të ndonjë shkeljeje të vërtetë, menaxhmenti përdori një “devijim teknik” procedural si pretekst për masë ndëshkuese. Një arsyetim pretekstual burokratik, për një vendim tashmë të marrë, largimin e saj.
Në shkeljen e qartë të etikës dhe standardeve të drejtësisë organizative, Pireva u përball me shantazh, me tentativa për diskreditim, me insinuata. U godit jo për performancën e saj, por për guximin. Dhe ky është një mesazh i rrezikshëm që i dërgohet çdo gazetari tjetër që mund të mendojë të ngrejë zërin.
Kur media shndërrohet në armë e pushtetit, gazetaria bëhet rezistencë
Kjo nuk është vetëm historia e një punonjëseje të larguar. Është dëshmi për një sistem që rrezikon të kthehet kundër vetes. Në një vend ku media është në duart e oligarkëve dhe të interesave të huaja, ku televizione si Klan Kosova përdoren për të dezinformuar e jo për të informuar, çdo akt i së vërtetës është një formë rezistence.
Deklarata e Pirevës është më shumë se një rrëfim personal. Është një akt gazetaresk në vetvete. Ajo nuk kërkon trajtim të privilegjuar, por respekt për ligjin. Dhe me këtë, ajo artikulon një betejë që prek jo vetëm punonjësit e mediave, por gjithë qytetarët që besojnë se e drejta nuk është luks, por domosdoshmëri.
Zëri që nuk mund të heshtet
Në një ambient ku padrejtësia është normalizuar dhe ku raportimi për të tjerët shpesh fsheh heshtjen për veten, Iliri Pireva vendosi të mos heshtë. “Për 14 vjet kam dhënë gjithçka për t’i dhënë zë të tjerëve. Tani, do të përdor zërin tim për të kërkuar drejtësi për veten time,” shkruan ajo.
Në një vend si Kosova, ku media është nën trysninë e interesave të huaja dhe ku standardet e gazetarisë profesioniste shpesh nëpërkëmben nga showbiz-i politik, kjo deklaratë është një thirrje për reflektim dhe veprim.
Sepse ajo që ka ndodhur me Iliri Pirevën sot, mund të ndodhë me çdonjërin prej nesh nesër. Dhe nëse nuk i japim zë padrejtësisë sot, nuk do të mbetet më askush që të na dëgjojë nesër.
Por për të kuptuar plotësisht rrethanat e kësaj ngjarjeje, duhet parë përtej redaksisë dhe drejt në strukturën pronësore të Klan Kosovës. Ky televizion nuk është thjesht një ent mediatik, është një mjet i fuqishëm në duart e Devolli Corporation, një ndër grupet më të fuqishme oligarkike në Kosovë, të lidhura ngushtë me elitat politike të pasluftës dhe të përfshira në një rrjet kriminal të përbashkët me partitë e ish-luftës që për dy dekada e rrjepën Kosovën përmes tenderëve publikë dhe evazionit fiskal. Për të shmangur tatimin dhe për të forcuar lidhjet me institucionet paralele serbe, Klan Kosova është regjistruar në to nën emra që ndjekin rendin kushtetues të Serbisë, duke përdorur emërtime si "Pec, Serbia" apo "Djakovica, Serbia", në vend të emërtimeve kushtetuese të Republikës së Kosovës.
Më tej, ky medium ka qenë subjekt i përmendur në raportin e Parlamentit Evropian për dezinformimin (2020), ku është identifikuar si burim aktiv i përhapjes së narrativave që minimizojnë rolin agresor të Serbisë dhe përçmojnë përpjekjet legjitime të Kosovës për vetëmbrojtje. Editorialisht, Klan Kosova ka ofruar platformë për ish-operatorë të SHIK-ut (Shërbimi Informativ i Kosovës) – shumë prej të cilëve pa arsim, pa përvojë gazetareske apo ekspertizë të sigurisë dhe me axhenda politike të qarta, të cilët prodhojnë përmbajtje të pa verifikuar dhe shpesh të rreme, pa asnjë mbikëqyrje redaksionale. Në këtë kontekst, largimi i Iliri Pirevës nuk është incident i izoluar, por një simptomë alarmante e kapjes së mediave nga krimi, korrupsioni dhe politika e nënshtrimit.